Lezing bij opening Steekterpoort

14-03-2014

Vier jaar geleden hadden wij een plan. Dat plan was een gebouw te realiseren dat nu eens echt duurzaam was - naast natuurlijk functioneel.

Waarom wilden we dat allemaal: de missie van de Dienst Beheer Infrastructuur van de Provincie Zuid-Holland, waar u hier vandaag te gast bent, is vlot en veilig over weg en water. Anno 2013 kan het daarom niet meer zo zijn dat er bij iedere brug een brugwachter zit. Het moet moderner, met modernere apparatuur en een moderne en comfortabele behuizing. De brugwachters zitten hier immers 24 uur per dag. De reden voor al deze activiteit langs de Gouwe vinden we een paar honderd meter hiervandaan; de Overslag Terminal Alphen. Hier voert Heineken haar bier uit via de havens van Antwerpen en Rotterdam naar de rest van de wereld. Dit nog naast de reguliere transporten (zand en grind en andere bulktransporten).

Moderne apparatuur en behuizing dus om het wegverkeer en de scheepvaart zo goed mogelijk van dienst te zijn. Mijn collega Tino van As zal straks dieper op de apparatuur in gaan, ik beperk me hier met name tot onze ambities, het proces, het eindresultaat en de samenwerking die tot dit resultaat heeft geleid.

Naast een duurzaam en functioneel gebouw hebben we meer gerealiseerd. We hebben bijvoorbeeld ontdekt wat het betekent om vooruitstrevende doelstellingen in de praktijk te kunnen brengen. Daarvoor is het niet eens zo moeilijk te weten wat je wilt; naast een modern bediencentrum is duurzaamheid, volgens de Provincie Zuid-Holland althans, een logische eis. En de consequentie van die eis is dan weer heel overzichtelijk; je wilt het milieu niet onnodig belasten. Dat betekent dat je in het beginstadium voor zowel het ontwerp als de beheerfase let op het materiaalgebruik, je waterbeheer en je energiehuishouding door de juiste topeisen te stellen. In het geval van Steekterpoort waren die topeisen: energieneutraal en ecologisch verantwoord.

Maar de praktijk is weerbarstig en wat veel belangrijker is dan een – door iedereen weer anders uitgelegde term – duurzaamheid, is het durven accepteren dat er beste oplossingen bestaan.

Wat ik persoonlijk het mooist heb gevonden aan dit project, is dat er door alle betrokkenen van zowel provincie, directievoerder, architect als aannemerszijde, continu werd gekeken naar de beste oplossing in plaats van naar het eigen ego of de eigen portemonnee. Had je een idee dat niet de optimale prijs-kwaliteitverhouding, passend in de top-eisen ecologisch verantwoord en energieneutraal, dan had je een uitdaging en werd er in goed onderling overleg gekozen voor een alternatief dat dat wel had.  

Wat hebben we daardoor meer gerealiseerd dan ons oorspronkelijke plan? Als het goed is gaat u dat zo zien tijdens de rondleiding. Op alle gebieden waar dit gebouw zich 4 jaar geleden wilde onderscheiden hebben wij namelijk geprobeerd te kiezen voor de beste oplossing. Dat betekent een oplossing die zowel de goedkoopste als de in deze situatie best passende is, met de hoogst mogelijke kwaliteit, passend in de topeisen. En uiteraard kijken we daarbij niet alleen naar de investeringskosten maar ook naar de afschrijvings- en terugverdientermijnen - en het onderhoud. Oftewel, met een mooi oud Hollands woord: naar de life cycle costs.

Wat we ook hebben ontdekt met dit project is dat duurzaamheid niet per definitie duur betekent. Sterker nog; de focus op duurzaamheid heeft ons aantoonbaar een groot rendement opgeleverd.

Welke duurzame innovatie heeft de provincie gerealiseerd dankzij die focus op duurzaamheid:

Energie Prestatie Coëfficient (EPC) gebouw = 0,0

Bronsysteem

Vermogen: 178.000 kWh

Rendement: 165.973 kWh besparing per jaar (COP bronsysteem = 14,8 wat wil zeggen 1 kWh erin is 14,8 kWh eruit voor koelen en verwarmen).

Zonnepanelen

Vermogen: 18.000 Wattpiek

Rendement: 0,85 x 18.000 Wp per jaar = 15.300 kWh zonnestroom per jaar.

Energietransitie

Het gebouw heeft geen gasaansluiting.

Koeling datacenter

De systeemkasten in het kleine datacenter van het gebouw worden met behulp van stromend koud water uit de bodem gekoeld in de kast zelf.Hiermee besparen we energie door niet de hele ruimte te koelen.

Sedumdak

Vermogen: 10 % temperatuurverhoging in winter en 10 % temperatuurverlaging in zomer

Rendement: totale energievraag gebouw +/- 10%

Bovendien filteren we met het sedumdak fijnstof uit de lucht en houden we regenwater vast. Overtollig water wordt van het dak afgevoerd naar de watergang in plaats van naar het riool.

Triple glas + kozijn + vloer en plafondisolatie:

Beglazing (inclusief het kozijn) en de isolatie is zo uitgevoerd dat er nauwelijks warmteverlies optreed (EPC = 0).

Zonwering

In de vorm van lamellen om te voorkomen dat warmtelast van buiten naar binnen komt waardoor de installatie kleiner ontworpen kon worden.

Energiezuinige verlichtingsconcepten

Basisverlichting die centraal en werkplekverlichting die individueel geregeld wordt.

Aanwezigheidsdetectie in toiletgroep.

Waterbesparende toiletten

Waterloze urinoirs

Omliggend ecologisch verantwoord terrein (openbaar park)

Water vasthouden in het omliggend terrein ipv direct afvoeren naar het riool - met nieuw aangelegde watergang. De watergang is zo aangelegd dat in de verschillende delen van de watergang (greppel, sloot, kademuur, uitmondend in een poel) gevarieerde en zo optimaal mogelijke ecologische milieus ontstaan. 
- onverdedigde, ecologische taluds van watergang minimaal 1:5 of flauwer waar mogelijk (voor stevigheid en ecologie). 
- het beheer van het terrein zal plaatsvinden op ecologisch verantwoorde wijze, wat wil zeggen niet overbodig inzaaien of planten, gefaseerd maaien, afzetten en afvoeren (watergangen 4-jaarlijks), 
- niet-chemische bestrijding van onkruid in verharde delen terrein

Waterdoorlatende klinkers

Voor Efficiënte en goedkope, onderhoudsarme waterafvoer en water vasthouden in het (ondergrondse deel van het) terrein.

Innovatief verwarmen van gebouw

Met verse, warme lucht (warmte geproduceerd door datacenter) die in luchtkanalen door de bureaus stroomt.

Zeer dunne prefab betonnen vloeren

Om materiaal en ruimte te besparen.

Snellaadpaal met 2 aansluitingen

Voor het (binnen een half uur) opladen van 2 elektrische auto's.

De combinatie van een energieneutraal gebouw en ecologisch verantwoord omliggend terrein en state of the art bedieningsapparatuur betekent dat Steekterpoort een uniek project is. De provincie kan met een gerust hart zeggen dat zij met de realisatie van dit gebouw de lat hoog heeft gelegd; en dat ze, samen met architect, directievoerder en aannemer verantwoordelijkheid heeft genomen voor duurzaamheid door het meest duurzame brugbedieningscentrum van Europa te realiseren.

Tot zover mijn korte inleiding, de architecten en deelprojectleider bedieningsapparatuur Tino van As nemen nu het stokje over. Mocht u vragen hebben naar aanleiding van mijn verhaal of dat van de volgende sprekers; spaart u die svp even op tot na de rondleiding.

J. Mekkes