Grote Leider Ursula von der Leyen

05 03 2025

Als we niet opletten zal het niet lang duren voordat we ook in Europa weer achter een Grote Leider aan lopen. De roep om een ‘sterk Europa’ zwelt immers steeds luider aan nu grote leider Trump in ongenade begint te vallen.
Wat sommigen daarbij over het hoofd lijken te zien is dat het liberale Europa van het grote geld (dankzij de verdragen van Maastricht en Lissabon) een ondemocratisch tot stand gekomen entiteit zonder verbindende waarden is, met door niemand gekozen politici in de leiding. Ursula von der Leyen bijvoorbeeld heeft, net als de overige Europese commissieleden, geen enkele democratische legitimiteit - Ursula loog zelfs over haar cv. 

Een liberale Europese staat is in 2005 tijdens referenda in diverse Europese landen (zowel in Denemarken, Frankrijk als Nederland) juist afgewezen door een meerderheid van de Denen, Nederlanders en Fransen. Misschien wel omdat de EU als enige ‘waarde’ ... vrije concurrentie in een heilige vrije markt heeft, een markt waarin een onzichtbare hand wel zal zorgen dat alles goed komt. 

Landen als Rusland, China, Iran maar ook de VS begrijpen zo'n Europa en de vreemde positie van von der Leyen niet. De reden is simpel: Europa heeft danwel een grondwet, vlag en volkslied, maar geen volk - en geen andere gemeenschappelijke waarden dan de onzichtbare hand van de heilige vrije markt.

Europa heeft ambities om een staat te worden, zoveel is duidelijk, maar een federale staat Europa zou betekenen dat de soevereiniteit van nationale staten na 2005 opnieuw overboord gekieperd wordt.

Misschien zou het beter zijn als Europese landen eerst eens begonnen met hun zo noodzakelijke democratisering voordat ze gaan doen alsof Europa een democratische staat zou zijn.

Want hoe kan je jezelf democratisch noemen als je je leiders niet eens laat kiezen door een meerderheid van het volk? Hoe kan het dat die ondemocratisch gekozen leiders vervolgens nauwelijks uitvoerende macht hebben, doordat al even ondemocratische politieke partijen de feitelijke dienst uitmaken in liberale partij-democratieën? De inefficiëntie en de ineffectiviteit die samengaan met het misverstand dat in Europese landen leeft over wat democratie zou zijn, doet dictaturen lachen in hun vuistje.

En zakenman Trump zal de liberale EU van de heilige vrije markt hoogstens als een wat dommige concurrent zien, die niet begrijpt dat protectionisme de sleutel tot succes is.

Het gedagdroom van het liberale Europa over een Europees leger wordt door kleine mannen en vrouwen als Rutte en von der Leyen als aanleiding gebruikt voor de natuurlijke neiging van alle slaafse types: op zoek gaan naar een Grote Leider. 

Zowel Mark als Ursula keken tot nog toe telkens reikhalzend uit naar Trump om te weten wat ze moesten doen (3% of 5% defensie budget?), ook al klinken ze af en toe stoer over het sterke Europa van de toekomst ("800 miljard voor een Europese defensie!").

Als het aan de Franse president Macron ligt kijken Mark en Ursula na zijn laatste termijn als president (tenzij hij een ondemocratisch konijn uit de hoge hoed tovert) straks naar hem als nieuwe grote leider - van Europa.

Het gevolg van mensen ondemocratisch aanstellen is namelijk niet alleen dat je politici krijgt die weinig steun onder de bevolking genieten en weinig talent hebben om leiding te geven aan een volk. Je krijgt ook politici die geloven in het misverstand van slaafse types die zichzelf en anderen graag als Grote Leiders willen zien: dat het volk niet de belangrijkste leider van iedere staat zou zijn. Macron, maar ook Rutte, zijn een perfect voorbeeld in dit verband, van politici die zich niets gelegen laten liggen aan de wil van het volk, regeren ten koste van het volk en ter ere van het eigen ego.

De echte manier om tegenwicht te bieden aan dictaturen als Rusland en Cina is door alert te zijn op de kenmerken van een dictatuur en door het geven van het goeie voorbeeld; door alles in het werk te stellen om te zorgen dat Europese landen niet afglijden naar een dictatuur. 

Dat goede voorbeeld is - uiteraard - een Europa van soevereine staten, die op basis van vrijwilligheid samenwerken op belangrijke gemeenschappelijke thema's. Als je zorgt dat die nationale staten - met democratische meerderheden van de verschillende Europese volken - gekozen presidenten (en andere bestuurders) hebben, heb je het belangrijkste gedaan wat er gedaan moet worden; de democratie versterkt. 

Iemand die voor een periode van zeg 7 jaar president is van Nederland, maar jaarlijks tussentijds kan worden weggestuurd door een meerderheid van de kiesgerechtigden wanneer deze president zich niet houdt aan het met hem afgesproken programma; zijn contract met het volk, dàt is pas vooruitgang!

Dan geef je landen als China pas een stevig lesje democratie, want dan heb je als president pas democratische legitimiteit, en dan kan je daardoor ook binnen en buiten Europa doorpakken met belangrijke gemeenschappelijke thema's zoals defensie en handel - op basis van vrijwillige afspraken die gesteund worden door een meerderheid van de Nederlanders.

De handel, het belangrijkste speerpunt van het liberale Europa van de onzichtbare hand van de heilige vrije markt, is iets wat nationale staten juist afzonderlijk zouden moeten regelen, met protectionisme, om te voorkomen dat de laagste prijs ervoor zorgt dat nationale bedrijven die meer kwaliteit en een betere prijs-kwaliteit verhouding leveren kopje onder gaan onder druk van vrijhandel op de wereldmarkt. 

Dictators in landen als Rusland, China en Iran zullen je pas serieus nemen, als jij, in tegenstelling tot zijzelf, wèl democratisch gekozen bent en bovendien wèl andere waarden hebt dan uitsluitend handel en imperialisme; namelijk èchte democratie ipv een vriendelijke variant van dictatuur die voor ieder belangrijk besluit kijkt naar haar grote voorbeeld; Grote Leider Trump; die in alles toch vooral een kleine handelaar blijft.

Langzamerhand lijkt Trump in ongenade te vallen bij de slaafse types in Europa, maar laten we waakzaam blijven. Dergelijke types gaan namelijk van nature altijd weer op zoek naar een nieuwe Grote Leider. Om te voorkomen dat we binnenkort ook in Europa weer achter de volgende Grote Leider aanlopen is er discussie en debat nodig over de waarden die we in Nederland belangrijk vinden - en over hoe we Nederland willen inrichten. 

Ik heb daar wel ideeën over. Zo denk ik bijvoorbeeld dat we zouden kunnen beginnen met Frans weer de diplomatieke voertaal te maken binnen Europa; zoals het vroeger ook lange tijd was. Het kan helpen om weerstand te bieden tegen het oude doel van mensen zoals de Amerikaanse agent Jean Monnet; die zijn vaderland Frankrijk wilde opheffen door het een onderdeel van Groot Brittannië te maken - en die dus niet voor niets de vader van Europa wordt genoemd. Monnet wilde een Verenigde Staten van Europa creëren waar, net als in de VS, het nihilisme hoogtij viert door de voortdurende en uitsluitende focus op … het grote geld. 

Want met de taal komt ook de cultuur mee - en de Angelsaksische cultuur is bij uitstek een nihilistische cultuur, omdat ze geld als belangrijkste waarde heeft.

Terwijl de Franse cultuur naast de wens om rijkdom te creëren (èn die rijkdom eerlijk te verdelen) ook nog een oud-Romeinse waarde als moed koestert.

De nogal nihilistische Angelsaksische cultuur is perfect voor het huidige Europa van het grote geld, maar ongeschikt voor het Nederland van de toekomst, in een Europa van belangrijke gemeenschappelijke waarden, waar moedig over gedebatteerd moet worden om ze samen opnieuw uit te vinden.

En laat nu net dat debat een belangrijke kracht zijn van die Franse cultuur. Voor het ontdekken van gemeenschappelijke waarden, waarbij de Franse cultuur tot voorbeeld kan dienen, is juist dat debat nodig - in plaats van een nieuwe Grote Leider. Een Grote Leider die inmiddels vanuit Bruxelles met droge ogen voorstelt om maarliefst 800 miljard euro van ons belastinggeld, zonder enige democratische consultatie van de verschillende Europese volken, uit te gaan geven aan een Europese defensie. 

De onzekerheid en de intellectuele slapte van ongekozen leiders leidt niet alleen tot een buitenlandse politiek en een diplomatie die niemand serieus neemt, maar ook tot het naar de afgrond brengen van democratieën van nationale staten met economieën waarin nooit geld is voor sociale thema's, maar waarin altijd geld wordt gevonden voor bommen en granaten.

Waar is de tijd van de Gaulle, toen een belangrijk Europees land als Frankrijk dankzij zijn atoombom en zijn diplomatie nog meetelde op het wereldtoneel? Nu hebben we slechts de zoveelste liberaal Macron, die recent nog voorstelde om de code voor de Franse atoombom te delen met Duitsland (lang leve de Verenigde Staten van Europa - maar wat als de vriendschap met de oude aartsvijand in de toekomst bekoelt?) en die het ooit op 1 na grootste corps diplomatique ter wereld ontmantelde - om vervolgens zijn vriendjes op de mooie posten neer te zetten. Dat terwijl ook diplomaat zijn een vak is; en bovendien een heel belangrijk vak - omdat goede diplomatie oorlogen voorkomt.

Inmiddels zit de politiek talentloze Macron voortdurend op schoot bij von der Leyen en Trump, als hij niet weer AI filmpjes aan het maken is waarin hij trots poseert als vrouw met geblondeerd haar.

En ook Mark Rutte die met ontbloot bovenlijf en een wijntje in de hand op de zwemband van Jort Kelder ronddobberde in de Amsterdamse grachtengordel krijgen we voorlopig nog niet van ons netvlies af vrees ik.

Begrijpt u me dus niet verkeerd wanneer ik zeg dat we de Franse taal de voertaal moeten maken in de diplomatie. Ik ben niet op zoek naar een nieuwe grote leider, die namelijk vaak een veel te klein man zoals Macron of Rutte blijkt te zijn, maar naar tegenwicht tegen het nihilisme dat - helaas - een significant onderdeel is van de Angelsaksische cultuur. En met de taal komt de cultuur mee.

Het lijkt me een mooie kans voor een sterk Europa van soevereine staten, zonder Grote Leiders - maar met politiek gezien Grote Mannen (en vrouwen natuurlijk), doordat die van onderop, door democratische meerderheden, worden gekozen.

Misschien wel na een moedig debat.

J. Mekkes