Om oorlog te voorkomen moet je de democratie op tijd versterken

06-04-2022

Ook in oorlogstijd draait weldenkend Nederland haar hand niet om voor gegoochel met de feiten - en de vrijheid. Daarom lijkt het me juist nu belangrijk om de aanleiding voor oorlog en de kansen voor vrede in beeld te houden, want ook de oorlog in Oekraïne had voorkomen kunnen worden als Rusland en het westen wat minder imperialistisch zouden zijn geweest en Oekraïne haar Russischtalige minderheden had beschermd.

Zo hebben de Amerikanen Gorbatsjov na de Duitse eenwording bijvoorbeeld wel degelijk beloofd dat de NAVO niet dichter bij de Russische grenzen zou komen. En 2014 was niet alleen het jaar van de Maidan revolutie, maar ook van een op die revolutie volgende staatsgreep. Eén van de eerste besluiten van de coupplegers: het verbieden van de Russische taal van de meerderheid van de bewoners van de Krim en de Donbas. 

Vervolgens kwam oligarch Poroshenko aan de macht, die neo-nazistische milities op liet nemen in het Oekraïense leger. Dat Oekraïense leger bestaat volgens Reuters inmiddels voor zo’n 40% (ca. 200.000 man) uit dergelijke milities. Eén van die milities is het Azov bataljon, opgericht in 2014 om het in de Donbas gelegen Marioepol te 'bevrijden' van Russisch sprekende opstandelingen, die enkele overheidsgebouwen hadden bezet.

Dat niet nationalisme maar imperialisme tot oorlog leidt zagen we in de jaren 2014 tot 2022 voor onze ogen gebeuren in Oekraïne. Het Westen; de VS, de Europese Unie en de NAVO steunden Oekraïne in die jaren met wapens, militaire trainingen, gezamenlijke militaire oefeningen, militaire inlichtingen - en geld. Voorafgaand aan de aanval door Poetin had miljonair Zelensky een decreet ondertekend voor de herovering van de Krim en de Donbass. Ook had hij al zijn troepen verplaatst naar die Krim en de Donbas. Verder wilde Zelensky de akkoorden van Minsk niet uitvoeren; akkoorden waarin was afgesproken dat de Donbas autonomie zou krijgen; binnen een federaal Oekraïne. 

Zelensky toonde hiermee aan een goede leerling van het Europa van het grote geld te zijn, dat met uitzondering van imperatieve mandaten voor weinig banger is dan voor soevereine, federale Europese staten. Soevereinisme, federalisme en imperatieve mandaten zullen dan ook als eerste sneuvelen als Oekraïne straks lid mag worden van de Europese Unie, om haar moderne Marshall plan af te kunnen lossen met nog meer westerse wapens en het gunnen van wederopbouw en exploitatie van het land aan grote westerse bedrijven. 

Je kunt geen lid worden van de EU als je land imperatieve mandaten heeft, of echt federaal en soeverein wil blijven. Dergelijke voorwaardelijke mandaten voor politici, echte macht voor burgers in de diverse geografische regio’s van hun land en nationale soevereiniteit zijn een te groot risico voor de macht van centralistische Europese politici.

Tijdens de oorlog tussen Oekraïne en de Donbas zijn volgens de VN sinds 2014 zeker 13.000 doden gevallen, waaronder duizenden Russischtalige vrouwen, kinderen en ouderen.

Vanaf 16 februari dit jaar werden er door het Oekraïense leger significant meer artilleriebeschietingen uitgevoerd op de Donbas - en op 24 februari besloot Poetin de Oekraïne binnen te vallen. Vervolgens liet dienaar van het volk  Zelensky maarliefst elf kritische oppositiepartijen en enkele media verbieden. Net zoals de EU onlangs Spoetnik en Russia Today verbood - en Rusland zo'n beetje alle kritische media het land uit werkte. 

Het westen heeft ondertussen 300 miljard dollar van de Russische nationale bank geblokkeerd, een unicum in de geschiedenis. 

Gezien het imperialisme van China kon de Chinese dollar voorraad (ruim 3000 Miljard) in de toekomst dus ook weleens wat minder waard blijken te zijn. China is zich daar op aan het voorbereiden, onder meer door haar olie te betalen in Yuans in plaats van in dollars. Dit zal de waarde van de dollar verminderen; een onverwacht neveneffect van de Amerikaanse sancties. En de toch al hoge inflatie in de eurozone zal hier ook niet minder van worden.

Natuurlijk zijn de verwoestingen van de oorlog in Oekraïne verschrikkelijk om aan te zien, en natuurlijk wil een normaal mens dat proberen te stoppen. Maar het is de vraag of het westen met economische sancties tegen Rusland en wapenleveranties aan Oekraïne niet vooral de gewone Amerikaan, de gewone Europeaan, de gewone Oekraïner en de gewone Rus in de vingers snijdt. Niet alleen vanwege het feit dat het westen met wapenleveranties aan Oekraïne in feite bezig is een oorlog te voeren tegen Rusland, terwijl alle westerse politici ondertussen zeggen geen oorlog met Rusland te willen riskeren (wat weer een knap staaltje constructivisme is), of vanwege de economische malaise in Rusland en de daardoor steeds groter wordende dreiging van dat land, maar ook vanwege de erdoor verschuivende machtsblokken en de steeds nauwere samenwerking tussen die machtsblokken in hun jacht op lebensraum. 

We zagen aan nazi-Duitsland dat een kat in het nauw rare sprongen maakt - maar of we er van geleerd hebben is de vraag.

Het alternatief voor oorlog is vrede; en diplomatie en een Oekraïens federalisme had ook deze oorlog kunnen voorkomen. Oekraïne had de wensen van haar Russisch sprekende inwoners kunnen respecteren en het westen en Rusland hadden de soevereiniteit van Oekraïne kunnen respecteren. 

Want er is niet alleen een Amerikaans imperialisme, een Russisch imperialisme, een Ottomaans imperialisme (dat recent in Nagorno Karabach nog zonder noemenswaardige ophef de Armeense genocide dunnetjes liet overdoen door Azerbeidjan) en een Chinees imperialisme.

Er is ook een Europees imperialisme; het imperialisme van het grote geld, een imperialisme van het Europa van het Verdrag van Maastricht.

In ‘Dans la tête de Vladimir Poutine' van Michel Eltchaninoff valt te lezen dat Poetin, kleinzoon van de kok van Stalin, de gewoonte heeft filosofie boekjes uit te delen aan nieuwe medewerkers. Poetin had 20 jaar geleden, net als Gorbatsjov voor hem, de visie van een Europa van de Atlantische oceaan tot aan de Oeral, een visie die ook de Franse president de Gaulle voor hen al had, in een tijd dat Frankrijk nog bekend stond om haar diplomatieke talenten. Europa en de VS zeiden nee, want de markt moest en zou in Rusland de dienst gaan uitmaken - en Duitsland liet Gorbatsjov vallen omdat Duitsland belang had bij het uit elkaar vallen van de Sovjet Unie, zodat Duitsland verenigd zou kunnen worden en in Europa de dienst kon gaan uitmaken.

En net als Poetin toen hebben ook Erdogan, Xi en Macron nu een visie en een project. In het geval van Macron is dat project het opheffen van Frankrijk, oftewel een Verenigde Staten van Europa, opgebouwd uit landen die hun soevereiniteit hebben opgegeven aan een Europese superregering - die op termijn moet uitmonden in de wereldregering van een liberale oligarchie.

Maar het had ook anders gekund. Als we in de jaren '90 Europese landen gebaseerd op de geologie, de geografie, de cultuur en de democratische wensen van het volk; als we een Europa met echt federale staten hadden gehad dan hadden we Rusland en Oekraïne, ‘van de Atlantische oceaan tot aan de Oeral’, kunnen inspireren tot federalisme, als opvolger van het roofkapitalisme door oligarchen dat Rusland en Oekraïne op dat moment, in navolging van het westen, in zijn greep had.

Mijn voorkeur zou daarom uitgaan naar feiten, diplomatie en het versterken van de democratie van staten; met nationale soevereiniteit, federalisme, imperatieve mandaten en bindende referenda op initiatief van de burgers van een land, in plaats van naar fake news, sancties, het verbieden van Russische media en het - zonder democratische instemming van Nederlandse burgers - leveren van steeds meer wapens aan Oekraïne. Omdat je oorlog voorkomt door diplomatie - en het versterken van de democratie.

J. Mekkes

Poutine, maître du jeu? - Jacques Baud

Demain, qui gouvernera le monde? - Jacques Attali

L’urgence de voir après la guerre, Front Populaire - Daniel Arno